نگهداری و بسته بندی سیب زمینی - قسمت سوم
انواع انبارهای نگهداری سیب زمینی:
انبارهای سیب زمینی را از چند نظر می توان تقسیم بندی نمود . از جمله انبارهایی که محصول نهایی آنها مصرف خوراکی، صنعتی و غیر خوراکی دارد. شکل دیگر تقسیم بندی انبارها میزان سادگی یا پیچیدگی طراحی ساختمان انبار و تجهیزات آن می باشد. انواع انبارها از نوع ساده و کم هزینه و کوچک روستایی و خانگی شروع شده و شامل انواع انبارهای ساده و سنتی که محصول با تهویه طبیعی در آن نگهداری می شود تا انبارهایی با ظرفیت بسیار زیاد که دارای سیستم های تهویه، انتقال حرارت و تاسیسات مکانیکی ایجاد برودت می باشند، میگردد.
انبارهای سنتی سیب زمینی بذری و خوراکی
در این نوع انبارها که در ساختمان آنها از مصالح ساده مانند چوب ، سنگ و آجر استفاده می شود، شرایط بهگونه ای است که مقدار محدودی از محصول را میتوان برای مدت نه چندان طولانی و بدون استفاده از سیستم تبرید مکانیکی نگهداری کرد. از آنجایی که سیب زمینی های بذری در موقع کشت باید از کیفیت خوب و وضع فیزیولوژیکی مناسب برخوردار بوده و جوانه ها در حد مناسبی باشند، ضروری است تا ساختمان انبار به گونه ای طراحی شود که بتوان درجه حرارت، نور و رطوبت نسبی محیط را برای حفظ جوانه محصول بخوبی تنظیم کرد تا میزان عملکرد آن افزایش یابد. تعداد جوانه در هر سیب زمینی نشان دهنده تعداد ساقه های گیاه سیب زمینی بعد از آن می باشد. تعداد جوانهها به نوع سیب زمینی، اندازه سیب زمینی و میزان غلبه جوانه انتهایی که خود متاثر از شرایط حاکم بر انبار (مخصوصا درجه حرارت محیط) میباشد، بستگی دارد. بر اساس ویژگیها و خصوصیات این دسته از انبارها میشود آنها را در چهار نوع زیر مورد طبقه بندی قرار داد:
انبارهای روستایی یا خانگی
در زیر زمین ساختمان های مسکونی به شرط آنکه عمل تهویه در آنها بخوبی صورت گیرد (یعنی دارای پنجره های مناسبی باشد) و دیوارهای آن از مصالح ساختمانی سنگی و عایق کاری شده باشد، می توان شرایط مناسبی را برای نگهداری موقت و کوتاه مدت مقدار محدودی سیب زمینی فراهم نمود. زیرا بهمنظور نگهداری سیب زمینی برای مدت زمان طولانی تر باید آن را به انبارهای سردتری منتقل نمود. درجه حرارت این انبارها بسته به منطقه آب و هوایی معمولاً بین 15- تا 20- درجه سانتیگراد در زمستان و 20 تا 25 درجه سانتیگراد در تابستان تغییر می کند. در شرایطی که هوای بیرون برای نگهداری سیب زمینی مناسب نباشد، در زیر زمین های معمولی می توان تا اندازهای دوره نگهداری را افزایش داد. با این وجود، همانطور که اشاره شد دوره نگهداری در این روش انبارداری نباید طولانی باشد. اصولا زیر زمین هایی که در جهت شمال و جنوب واقع شده اند شرایط بهتری برای انبار کردن دارند. به هر حال، داشتن حداقل یک پنجره برای تهویه نیاز است. اگر رنگ شیشه پنجره ها تیره باشد تا از نفوذ نور به داخل انبار ممانعت شود و همچنین هر پنجره دارای سایبان باشد، کمک زیادی به جلوگیری از رشد جوانه ها و در نتیجه، بالا رفتن زمان نگهداری خواهد نمود. بهمنظور جلوگیری از چروکیده شدن پوست که نتیجه از دست دادن رطوبت است، می توان سطح انبار را با خاک اره پوشش داد و بصورت مداوم آن را مرطوب نگه داشت. این روش تأمین رطوبت بسیار مقدماتی می باشد در حالیکه روشهای پیشرفته تری نیز اکنون وجود دارند.
انبارهایی که بخشی از آنها درون زمین قرار دارد
این انبارها گاهی اوقات بهصورت کاملا مجزا ساخته شده و در بعضی از موارد به قسمت مسکونی ارتباط دارند. برای ساختن این نوع انبارها، ابتدا زمین را حفر کرده و کف انبار را با مصالح ساختمانی میپوشانند و دیوارهای چهار طرف انبار را تا ارتفاع حدود 4 متر می سازند. بطوریکه عمق هر انبار از سطح زمین 2 متر و ارتفاع آن از سطح زمین نیز 2 متر گردد. پس از احداث انبار و پر کردن آن به عمق حداکثر 5/2 متر، خاکهای حاصل از حفاری را بر روی محصول ریخته و یک طرف انبار را نیز برای رفت و آمد باز می گذارند .
انبار های زیرزمینی
برای ساختمان این انبارها از بلوک سیمانی و یا سنگچین استفاده میگردد. این انبارها باید به اندازه کافی مقاومت برای تحمل پوشش خاک به ضخامت 60 تا 90 سانتیمتر که برای محفاظت در مقابل یخ زدگی در نظر گرفته می شود را داشته باشند. ضخامت این لایه خاک وابسته به شرایط اقلیمی منطقه میباشد. برای عایق کاری از کاه و کلش و شبیه آن نیز میتوان استفاده کرد. این انبارها نیز عموما به زیرزمین ساختمان راه دارند. در این انبارها مجرای کوچکی برای تهویه در نظر گرفته شده که روی آن را برای جلوگیری از ورود پرندگان و آفات انباری دیگر با توریهای سیمی پوشش میدهند.
انبار های حفره ای
این انبارها را بر روی زمین یا به عمق تقریبا 2/5 متر در داخل زمین ایجاد میکنند. زمینی که برای این هدف انتخاب می شود، باید بهطور کامل زهکشی شده و آب اضافی درآن باقی نمانده باشد. در ابتدا مقداری کاه و کلش و یا مثل آنها را بر روی زمین پخش کرده و سپس سیب زمینی را بصورت تودهای مخروطی شکل روی آن می ریزند. در گام بعد، مقداری کاه بر روی آن ریخته سطح بالایی را با قشری از خاک به ضخامت تقریبی 10 سانتیمتر که کوبیده شده و ذراتش بهم چسبیده است، می پوشانند. با فرا رسیدن فصل سرما، مقدار ضخامت لایه خاک را افزایش داده و در اطراف این توده مخروطی، جویهایی برای جریان داشتن آب و خارج شدن آن از اطراف محصول ایجاد می کنند.
بطور کلی درباره انبارهای سنتی توجه به موارد زیر الزامی است:
- برای ایجاد انبارهای سنتی در هر منطقه می توان از شرایط طبیعی آن منطقه مانند وجود سرما و رطوبت استفاده نمود و به همین دلیل پایین بودن سطح انبار در عمق یک متر از سطح زمین باعث مصون ماندن محصول انبار شده از سرما و گرمای محیط خارج می گردد.
- استفاده از کیسه توری _ یا همان توری بسته بندی راشل _ (یا گونی) برای ذخیره سازی به نحوی که کیسه ها قابلیت نفوذ کامل در مقابل جریان هوا را داشته باشند، مطلوب است.
- استفاده از مصالح محلی و ساختن دیوارها و سقف حتی المقدور در شرایطی که علاوه بر تحمل بارهای ساختمان، دارای حداقل میزان هدایت حرارتی باشد، توصیه می گردد.
- ارتفاع چیدن سیب زمینی بسته بندی شده بهتر است از 1/5 متر بیشتر نشود، چرا که با ارتفاع بیش از این مقدار تهویه طبیعی محصول به خوبی انجام نخواهد گرفت.
- بدلیل نبود تهویه و یا سیستمی که بتواند تغییرات درجه حرارت را کنترل کند، امکان به گردش در آوردن هوا و کنترل میزان CO2 حاصل از تنفس محصول، فراهم نمی باشد.
- عدم استفاده از نور، پارامتر مهمی در نگهداری سیب زمینی ها می باشد.
- به سبب عدم استفاده از مواد ضد جوانه زنی تا پایان زمان نگهداری، مقدار قابل توجهی از سیب زمینیها ممکن است دچار جوانه زدن شوند.
- بارگیری و تخلیه محصول در انبارهایی که سطح آنها از سطح زمین پایین تر است، چندان آسان نبوده و طبیعتا محصول در حین حمل و نقل متحمل ضایعات می شود.
Visited: 2732