شبکه های توری سایبان رنگی (فتوسلکتیو) و تاثیر رنگ توری سایبان

شبکه های توری سایبان رنگی (فتوسلکتیو) و تاثیر رنگ توری سایبان

تشعشعات زیاد خورشیدی، تنش گرمایی، خشکی، بادهای خشک و بارش تگرگ برخی از عوامل محیطی برای کاهش راندمان و کیفیت محصولات کشت شده در فضای باز هستند. فرآیندهای فیزیولوژیکی مانند هدایت روزنه‌ای، تعرق و فتوسنتز به این عوامل حساس هستند. در فصل رشد برای اکثر گونه‌های گیاهی 30 تا 40 درصد از نور خورشید برای حداکثر میزان فتوسنتز گیاه کافی است. انرژی تابشی بیش از حد، گیاهان را مستعد استرس گرمایی و بسته شدن روزنه کرده و در نتیجه میزان فتوسنتز خالص کاهش می‌یابد. دمای بالا (35 تا 40 درجه سانتیگراد) در نتیجه تابش زیاد خورشید می‌تواند تقسیم سلولی، رشد برگ و تولید مثل را مختل کند. در بسیاری از نقاط جهان، استفاده از شبکه توری سایبان قبل از برداشت محصول، در گلخانه‌ها و باغ‌ها برای کاهش بار حرارتی تشعشع، افزایش راندمان نور و کاهش آفات و بیماری‌ها استفاده می‌شود. شبکه سایبان سیاه یکی از پر مصرف‌ترین شبکه‌های توری سایه انداز می‌باشد، اما استفاده از توری سایبان رنگی روز به روز در حال افزایش است. این شبکه‌ها علاوه بر کاهش شدت تابش و خواص حرارتی میکروکلیما، پتانسیل تغییر کیفیت نور را نیز دارند. هرچه درصد سایه‌اندازی توری بیشتر باشد، میزان نوری که مسدود می‌کند بیشتر است. کاهش تابش بر روی دما و رطوبت نسبی اثرگذار است. شبکه های توری سایبان همچنین بر روی جهت تابش نور نیز تأثیرگذارند. در زیر توری شید، نور به مقدار زیادی پراکنده شده و باعث می‌شود به قسمت‌های مختلف تاج گیاه نور بهتری برسد. چون این توری‌های سایبان معمولاً از پلاستیک مقاوم شده در برابر اشعه یووی (فرا بنفش) ساخته می‌شوند، همه‌ی طیف‌ها به ویژه فرا بنفش را پراکنده می‌کنند.
شبکه های سایبان رنگی ابزاری نوین در صنعت کشاورزی هستند که کاربرد آنها حفاظت فیزیکی و همچنین اصلاح نور خورشید می‌باشد. این توری های محافظ از عناصر رنگی، مواد پخش‌کننده و بازتاب‌کننده نور ساخته شده و باعث فیلتراسیون نور در یک طول موج خاص می‌شوند. شبکه‌ها معمولاً از پلی‌پروپیلن و پلی‌اتیلن ساخته شده و دارای منافذی هستند که نور از آن عبور می‌کند. تغییر در مقدار این منافذ و نحوه بافت توری باعث می‌شود در زمان تولید بتوان ضریب سایه‌اندازی مشخصی برای توری سایبان طراحی کرد.
هدف اصلی استفاده از توری سایبان رنگی، طولانی‌تر شدن فصل برداشت، بهبود عملکرد و کیفیت محصول و افزایش راندمان اقتصاد کشاورزی است. استفاده از توری‌های سایبان رنگی مستقیماً بر روی آفت و بیماری‌های گیاه هم تأثیرگذار است. توری‌های رنگی بر بر حفظ ترکیبات زیست فعال در گوجه فرنگی و فلفل دلمه‌ای در طول انبار کردن تأثیر می‌گذارد. مصرف‌کنندگان ترجیح می‌دهند از سبزیجات تازه که فاقد پوسیدگی، هجوم حشرات و آسیب فیزیکی به همراه رنگ خوب، سفتی و تردی، طعم و اندازه مطلوب استفاده کنند.
در این مقاله به بهبود کیفیت پس از برداشت و محتویات فیتوشیمیایی در فلفل دلمه‌ای و گوجه فرنگی که با استفاده از توری‌ شید رنگی پرورش یافته‌اند، اشاره می‌کنیم.
1) شبکه‌های توری‌سایبان رنگی
فلفل دلمه‌ای سبز که در زیر توری‌های شید گلخانه سفید و قرمز رشد کرده، پس از انبارش، محصول قابل فروش بیشتری داشته است. گوجه فرنگی در زیر توری سایبان سفید نیز، پس از انبارش محصولات قابل فروش بیشتری داشته است. مورد پسند واقع شدن میوه‌ها در بازار بر اساس بروز پوسیدگی ارزیابی می‌شود. در مورد فلفل دلمه‌ای، رسیدن میوه در زمان انبار کردن ملاک است. فلفل دلمه‌ای در زمان نگهداری سرد و حتی در قفسه‌های خرده فروشی شروع به رسیدن می‌کند. فلفل‌های قهوه‌ای یا آفتاب سوخته ارزش بازار کمتری نسبت به فلفل کاملاً سبز دارند. کاهش مقدار رنگ سبز باعث می‎شود رنگ فلفل دلمه‌ای از سبز به سبز مایل به زرد تغییر کند. رنگ فلفل‌هایی که در زیر توری‌های شید گلخانه سیاه و زرد رشد کرده‌اند، بعد از انبارش کاهش پیدا کرده است. فلفل دلمه‌ای در زیر شبکه سایبان سفید و قرمز پس از انبار کردن، رنگش سبزتر شد. رنگ سبز فلفل دلمه‌ای به دلیل کلروفیل است. در زیرشبکه‌های توری گلخانه سفید صدفی و قرمز تمرکز کلروفیل در پوست میوه بعد از انبارش بیشتر شده است.
تغییر رنگ پوست فلفل دلمه‌ای سبز پس از 14 روز نگهداری در دمای 7/5 درجه سانتیگراد، رطوبت 85% و 5 روز در شرایط قفسه میوه‌فروشی.
پرورش فلفل دلمه‌ای زرد (Celaya) در زیر شبکه سیاه 30% باعث بروز لکه بر روی پوست میوه شده است. فلفل دلمه‌ای قرمز (HTSP-3) در زیر همین توری باعث می‌شود رنگ پوست میوه قرمز تیره شود. افزایش پرتو‌های فعال فتوسنتزی (PAR) و همچنین گرم‌تر شدن پوست میوه در زیر توری دلیل این تغییر رنگ‌ها شده است. فلفل دلمه‌ای زرد، قرمز و سبز و همچنین گوجه‌فرنگی‌هایی که در زیر توری‌های سایه انداز رنگی پرورش می‌یابند، در زمان انبارش کاهش وزن کمتری دارند. همچنین میوه‌ها علی‌الخصوص تحت توری سایه انداز سفید صدفی سفت‌تر شده‌اند. شل شدن میوه به دلیل تابش بیش از حد نور خورشید و گرم شدن پوست آن می‌باشد. فلفل دلمه‌ای سبز و گوجه فرنگی در زیر توری گلخانه سیاه کمتر و در زیر توری شید زرد سفتی متوسط دارند. مقدار آب گوجه فرنگی یا فلفل دلمه‌ای در زمان برداشت بر حفظ سفتی در طول انبارش تأثیر می‌گذارد و از دست دادن آب از طریق تعرق با کاهش وزن مرتبط است. بنابراین، حفظ سفتی میوه به کاهش وزن کمتر یا عدم کاهش آب بستگی دارد. از دست رفتن سفتی می‌تواند به دلیل تغییرات آنزیمی در هنگام رسیدن در زمان انبارش باشد.
سفتی میوه یک ویژگی مهم در بازار و برای مصرف‌کنندگان برای بسیاری از محصولات میوه است. زیرا سفت‌تر بودن میوه نشانه بافت و ماندگاری بهتر است. فلفل‌های دلمه‌ای زرد (Celaya) و قرمز (HTSP-3) در زیر شبکه‌های سیاه (25%) میزان پوسیدگی بیشتری را پس از انبار کردن نشان می‌دهند.
شدت نور و دما باعث تجمع قندها در طول رشد در گوجه فرنگی و فلفل دلمه‌ای می‌شود. در مورد فلفل دلمه‌ای سبز، شید گلخانه سیاه باعث افزایش اسیدیته کل میوه (TA) می‌شود. نسبت SSC/TA (مواد جامد محلول بر اسیدیته کل) به عنوان یک پارامتر برای ارزیابی کیفیت میوه می‌باشد که به دلیل زیاد شدن TA در زیر توری سایه انداز سیاه، این پارامتر کاهش پیدا می‌کند. کشت گوجه در زیر سایبان گلخانه سیاه باعث می‌شود نسبت SSC/TA مقداری زیاد شود. در حالی که کشت فلفل دلمه‌ای سبز در زیر توری زرد باعث افزایش SSC/TA می‌شود. فلفل دلمه‌ای زرد در زیر توری‌های سایبان سیاه و فلفل دلمه‌ای قرمز در زیر توری‌های شید قرمز SSC/TA بالاتری را نشان می‌دهند. افزایش نسبت SSC/TA عمدتاً به دلیل دمای بالاتر در زیر این شید سایه انداز است که باعث کاهش تولید اسیدهای آلی در طول رشد محصول می‌شود.
1-1) تاثیر شبکه‌های توری سایبان رنگی بر مواد فتوشیمیایی در سبزیجات پس از انبارش
در فلفل دلمه‌ای زرد، زردی پوست به کلروفیل و غلظت کاروتنوئید بستگی دارد. رنگ فلفل دلمه‌ای قرمز و گوجه فرنگی نقش عمده‌ای در فروش آن دارد. ترکیبات کپسانتین، بتاکاروتن و لیکوپن با رسیده‌تر شدن فلفل دلمه‌ای و گوجه فرنگی افزایش می‌یابد. مقدار لیکوپن بعد از انبار کردن در فلفل دلمه‌ای زرد، قرمز و گوجه فرنگی که در زیر شبکه سایه انداز سیاه کشت شده اند، افزایش یافته است.
بیوسنتز لیکوپن بسیار زیاد تحت تأثیر دما قرار دارد. دمای بهینه در حدود 22 تا 26 درجه سانتیگراد است. همچنین نور بیش از حد از بیوسنتز لیکوپن جلوگیری می‌کند. تحقیقات روی انواع گوجه نشان داد مقدار لیکوپن بیشتر از محیط کشت به ژنوتیپ گونه وابسته است. غلظت فنل در فلفل دلمه‌ای‌های قرمز، زرد و سبز که در زیر شید سایه‌انداز سیاه کشت شده اند در هنگام انبار کردن کاهش می‌یابد. در مقابل برای فلفل دلمه‌ای‌هایی که زیر شبکه سفید صدفی کشت شدند، این مقدار افزایش یافته است.
فلفل دلمه‌ای سبز (HTSP-5) تولید شده در زیر توری‌های زرد، پس از انبار کردن، فلاونوئید (کوئرستین) بیشتری را حفظ کرد که دلیل آن کاهش تشعشعات فعال فتوسنتزی در زمان کشت در زیر شبکه بوده است. فلاونوئیدها باعث محافظت محصول در برابر آسیب‌های ناشی از نور می‌شوند. محتوای کوئرستین با رسیده شدن میوه پس از انبارش به‌ویژه در فلفل‌های سبز تولید شده در زیر توری‌های سیاه به‌طور قابل‌توجهی کاهش یافت.
مقدار اسید آسکوربیک در فلفل دلمه‌ای‌های سبز، قرمز و زرد تحت شبکه سفید صدفی بیشتر می‌باشد. ضمن اینکه پس از انبارش نیز این اسید بیشتر باقی می‌ماند. در زیر شبکه سفید صدفی مقدار آنتی‌اکسیدن در فلفل دلمه‌ای افزایش ‌می‌یابد.
2-1) رایحه محصول پس از برداشت، قبل و بعد از انبار کردن
مقایسه بین رایحه محصول در زمان برداشت و پس از انبار کردن نشان می‌دهد بسیاری از این مواد فرار از بین می‌روند، که می‌تواند مربوط به رسیدن میوه باشد. مقایسه بین ماندگاری رایحه فلفل دلمه‌ای سبز در زیر توری پس از انبارش به این صورت می‌باشد:
 توری سایبان قرمز > توری سایبان سفید صدفی > سایبان زرد > سایبان سیاه
 محصولاتی که در زیر توری شید قرمز و سفید صدفی رشد کرده اند در زمان انبار کردن دیرتر می‌رسند، که می‌تواند عاملی برای حفظ رایحه این محصولات پس از انبار کردن باشد.

تغییر رنگ فلفل دلمه‌ای زرد و قرمز، 14 روز سردخانه در دمای 7/5 درجه سانتیگراد، رطوبت نسبی 85% و 5 روز در قفسه میوه‌فروشی

مقایسه بین ماندگاری رایحه فلفل دلمه‌ای قرمز در زیر توری پس از انبارش به این صورت می‌باشد:
 شید گلخانه زرد > شید گلخانه سفید صدفی > شید گلخانه قرمز > شید سیاه
افراد معمولی برای تست چشایی فلفل انتخاب شدند، این افراد عطر فلفل قرمز را که در زیر توری‌های زرد و سفید صدفی رشد می‌کنند، ترجیح می‌دهند. همچنین این افراد در مورد طعم فلفل‌های تولید شده در زیر توری قرمز پس از ذخیره سازی اظهار نظر کردند. معیار کلی برای فلفل دلمه‌ای قرمز توسط شرکت‌کنندگان بر اساس سرخی پوست، عدم پوسیدگی یا نقص و سفتی بافت تعیین شد. نهایتاً شرکت‌کنندگان در این جلسه فلفل دلمه‌ای قرمز و سبز تولید شده در زیر توری‌های سفید صدفی پس انبارش را ترجیح دادند. شرکت‌کنندگان به دلیل سفتی بیشتر محصولات ترجیح دادند فلفل‌های پرورش یافته در زیر توری سفید صدفی را انتخاب کنند.
شرکت‌کنندگان همچنین گوجه فرنگی‌های در زیر توری قرمز، سفید صدفی و زرد را به دلیل طعم بهتر بعد از انبار کردن انتخاب کردند. همچنین این افراد اظهار داشتند گوجه فرنگی‌ها در زیر توری قرمز بعد از انبار کردن رایحه بهتری دارند. گوجه‌های تولید شده در زیر توری سفید صدفی و فلفل دلمه‌ای های قرمز و زرد در زیر توری سفید صدفی و زرد در بازار فروش بهتری داشتند.
2) نتیجه‌گیری
بهبود عملکرد و کیفیت محصولات و مواد فیتوشیمیایی، از طریق بهبود شرایط نوری با استفاده از توری‌های رنگی مقرون به صرفه می‌باشد. مقدار مواد فیتوشیمیایی در محصولات گیاهی به عوامل زیادی از جمله کیفیت نور، کمیت، نوع گونه، فصل رشد و عوامل متابولیک بستگی دارد. تولید فلفل دلمه‌ای و گوجه فرنگی در زیر تورهای سفید صدفی باعث بهبود فروش در بازار، طعم و عطر، رنگ، حفظ اسید اسکوربیک بالاتر و فعالیت آنتی‌اکسیدانی شد. به طور کلی، به نظر می‌رسد توری‌های سایه‌انداز یک رویکرد مقرون به صرفه برای دستکاری ویژگی‌های میکروکلیما محصول است که نه تنها عملکرد، بلکه کیفیت بازار، طعم و عطر و همچنین ویژگی‌های زیستی را که با سلامت و رفاه انسان مرتبط است، تنظیم می‌کند. بهبود سلامت مواد غذایی، مانند سبزیجات برگدار، برای انسان می‌تواند سلاحی قوی در مبارزه با کمبود ویتامین و مواد مغذی معدنی باشد.
Опубликовано: 19:48:54 1400/11/26
Посетил: 2652